Janusz Tazbir Polacy na Kremlu i inne historyje (2005)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Sidorów twierdził, iż Wielopolski,podając się za przyjaciela Rosji, w istocie jej nienawidził.Gardził kulturą rosyjską, czemu wielokrotnie dawał wyraz.Nic więc dziwnego, że wszyscy rosyjscy pamiętnikarze wyra�żają się o nim zdecydowanie nieprzychylnie.Trudno dziśstwierdzić, czy poemat Adama Mickiewicza był znany Sido-rowowi, ale Wielopolski skreślony jego piórem stanowi nie�wątpliwie kolejną odmianę Konrada Wallenroda.Określenieto zresztą z literatury pięknej już dawno przeszło do frazeolo�gii politycznej, skoro artykuł Andrzeja Zakrzewskiego, po�święcony Ryszardowi Kuklińskiemu, nosił tytuł: Pułkow�nik Wallenrod" ( Polityka", nr 18/1998).Próba oceny dwóch, zdawałoby się, gruntownie sobieprzeciwstawnych postaci, jakimi byli ostatni naczelnikpowstania styczniowego i margrabia, który chciał mu zawszelką cenę zapobiec, każe zachować umiar w szafowa�niu epitetem zdrajca".Choć Adam Michnik napisał, żew kraju, gdzie zawsze dominował kult walki, nawet prze�granej, nie znoszono Wielopolskiego, lecz wielbionoTraugutta", to przecież Józef Piłsudski z jednakową fascy�nacją wyrażał się o obu tych postaciach.Margrabia ryso�wał mu się nie jako zdrajca czy agent wroga, lecz jako pa�triota, wskazujący na nieodpowiedzialność szaleńczegoczynu, owej wojny bez pewności wygrania" (StanisławCat-Mackiewiez).Kiedy w sierpniu r.1914 wkraczającedo Kielc legiony witał szczęk pośpiesznie zamykanychokiennic, Piłsudski, zawiedziony w swych nadziejach napowstanie, poczuł się kimś bliskim Wielopolskiemu.I tenbowiem daremnie, choć w całkowicie odmiennej sprawie,liczył na poparcie rodaków, mówiąc, iż można dla nichczasem zrobić coś dobrego, ale z Polakami nigdy". Gdym oczy na chwilę zamknął, wielka postać margrabie�go stanęła przede mną - pisał Piłsudski.- I znów głos je�go odezwał się �Znowu to samo (.) jaeyście mali, małaPOLACY NA KLREMLTJ 1 INNI.HLSTORYJEwasza nikczemność, małe bohaterstwo-".Jakże daleko odtych słów do oskarżeń o zdradę.Dylemat ten stanął przed Polakami właśnie w trakciedyskusji nad wątpliwym etycznie przesłaniem KonradaWallenroda.Najbardziej zdecydowane w tej sprawie sta�nowisko zajął wykładający na uniwersytecie berlińskimWojciech Cybulski, który w r.1845 pisał, iż zdrada, pod�jęta nawet dla ratowania ojczyzny, musi zostać potępionaz chrześcijańskiego punktu widzenia, albowiem przysięgiraz złożonej, choćby i wrogowi, dochować trzeba.Nicwięc nie jest w stanie usprawiedliwić bohatera Mickiewi�czowskiego poematu. Egoiści, szpiegi, przedajni, służal�czy ludzie", choć osłaniają się pozorem służenia ojczyz�nie, jak Konrad Wallenrod", nie będą dla niej niczyminnym tylko zdrajcami".Niebawem jednak wielowiekowy spór o to, czy celuświęca środki (w tym przypadku dobro ojczyzny - zdradęoraz szpiegostwo), z płaszczyzny teoretycznej i literackiejprzeniósł się na grunt praktyczny.Tym razem nie dotyczyłjuż bowiem postaci z czasów średniowiecza, choć i takprawdziwy Konrad Wallenrod, wielki mistrz krzyżacki w la�tach 1391-1393, niewiele miał wspólnego z literackim por�tretem nakreślonym przez autora poematu.O szpiegostwona rzecz Francji został oskarżony Józef Ignacy Kraszewski,którego sąd pruski skazał za to (w maju r.1 884) na karętrzech i pół roku twierdzy, bez utraty wszakże majątku i bezpozbawienia praw honorowych.Głośny już wówczas, również w samych Niemczech, pi�sarz odsiadywał swą karę w warunkach, które po doświad�czeniach naszego stulecia można określić jako niemalżekomfortowe.Obiady dostarczano mu codziennie z pobli�skiej restauracji, Kraszewski mógł przyjmować gości, tro�chę malował, przede wszystkim jednak pisał.W ciągu sie�demnastu miesięcy pobytu w magdeburskiej twierdzyspłodził az siedem (sic!) powieści obyczajowych, parę no�wel, nie mówiąc już o korespondencji, wysyłanej regularniedo pism warszawskich.CO POCZ Z KR�LEMPod naciskiem opinii publicznej, nie tylko zresztą pol�skiej, rząd pruski poczuł się zmuszony wypuścić (za kaucjąpieniężną) 7 XI 1885 r.Kraszewskiego na urlop, z któregopisarz juz oczywiście do więzienia nie wrócił.Choć nie ist�niała nawet żadna namiastka państwa polskiego, a więc niemożna było dyskutować o jego zdradzie, Francja zaś byłauważana za potencjalnego sojusznika dążących do niepod�ległości Polaków, to jednak nikomu z obrońców autora Sta�rej baśni nie spłynął spod pióra argument, iż szpiegostwouprawiane z pobudek patriotycznych może być czymś za�sługującym na aprobatę [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pdf @ pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ download @ ebook

Pokrewne