[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.UntitledWykÅ‚ad Filozofia Chin - dr Andrzej Orzechowski 9.05.1998Filozofia ChinPoczucie obcoÅ›ci wzglÄ™dem kultury chiÅ„skiej wzrasta bardziej niż w przypadku Indii.Przyczyny:lJÄ™zyki indoeuropejskie sÄ… jÄ™zykami z naszego krÄ™gu kulturowego, chiÅ„ski - niellKultura ta jest odlegÅ‚a w sensie geograficzno - historycznymlChiny - maksymalna egzotyka w porównaniu do Indii.ChiÅ„ska kultura jest w radykalny sposób odmienna od naszej.Do II w.n.e.mamy do czynienia z istnieniem perfekcyjnie strzeżonego laboratorium kulturowego Chin.Bardzo dobra izolacja kulturowa.Ameryka PÅ‚d.byÅ‚a też takÄ… kulturÄ… ale „aliterackÄ…”, a Chiny miaÅ‚y przekazy nieustne, pisemne.Bogata literatura chiÅ„ska z okresu presokratycznego.Bardzo egzotyczny jest jÄ™zyk chiÅ„ski - nie przypominajÄ…cy schematu indoeuropejskiego.Kultura klasyczna Chin (mniej wiÄ™cej) - do 221 r.n.e.(koniec dynastii Chan).Od III wieku n.e.Chiny zaczynajÄ… „eksportować” swojÄ… kulturÄ™ (koniec „laboratorium” - izolacji kulturowej).Izolacja kulturowa Chin charakteryzowaÅ‚a siÄ™ oficjalnym ignorowaniem obcych wpÅ‚ywów.JÄ™zyk chiÅ„ski:Zdecydowanie inne pojÄ™cie jÄ™zyka niż to ma miejsce w jÄ™zykach zachodnich.Czym jÄ™zyk jest? Wg Arystotelesa np.o ile coÅ› jest jÄ™zykiem to jest w jakiÅ› sposób podobny do Greki.W Chinach brakuje takich cech jÄ™zyka, które my moglibyÅ›my uznać jako konstytutywne.Przy przekÅ‚adach klasyki na jÄ™zyki współczesne mamy do czynienia z różnymi interpretacjami tÅ‚umacza.„Każdy tÅ‚umacz jest zdrajcÄ…” - nie ma symetrii miÄ™dzy oryginalnym tekstem a przekÅ‚adem, ale nie sposób nie być zdrajcÄ… (różne wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci jÄ™zyka).Nie istniejÄ… nawet odlegÅ‚e analogie leksykalne europejski - chiÅ„ski.Wymuszanie takich analogii powoduje faÅ‚szowanie chiÅ„skich tekstów.W jÄ™zyku chiÅ„skim nie ma czasów, rodzajów, liczb gramatycznych np.: w jÄ™zyku chiÅ„skim zdaniem jest zÅ‚ożenie czÅ‚owiek + iść (daje to dużo możliwoÅ›ci interpretacji w jÄ™zyku polskim np.czÅ‚owiek szedÅ‚, czÅ‚owiek zaszedÅ‚, przyszedÅ‚, pójdzie etc.).TÅ‚umaczenie tekstów chiÅ„skich bÄ™dzie zatem tÅ‚umaczeniem z kontekstów.JÄ™zyk chiÅ„ski jest o wiele bardziej zanurzony w kontekÅ›cie niż jakikolwiek europejski.WybierajÄ…c podczas tÅ‚umaczenia jednÄ… z wersji postÄ™pujemy w sposób arbitralny - podmiotowy.Wtedy zawężamy znaczenie.JÄ™zyk chiÅ„ski nie sprzyja nastawieniu platoÅ„skiemu czy arystotelesowskiemu.Jest raczej antyplatoÅ„ski.Np.trudno by byÅ‚o powiedzieć ChiÅ„czykowi, że sprawiedliwość ma jakiÅ› desygnat.TrudnoÅ›ci z tekstami filozoficznymi:W tradycji europejskiej mamy do czynienia z przeciwstawieniem wiedza - umiejÄ™tność.„wiedzieć”/„wiedza” - „umieć”/„potrafić”episteme - techneknows be able/canW oryginalnym tekÅ›cie chiÅ„skim żadnej takiej opozycji nie ma.Zarówno wiedzieć jak i umieć jest symbolizowane przez jeden symbol.Dlatego przekÅ‚ady mogÄ… w dużym stopniu zakÅ‚amywać tekst.Jest to nieuniknione, ale to jest warunek istnienia przekÅ‚adów.Kolejna przykÅ‚adowa trudność: wyraz prawda.Z dialogów konfucjaÅ„skich: przekÅ‚ad: „sÅ‚owa muszÄ… być zgodne z prawdÄ…” (muszÄ… jej odpowiadać) - w oryginalnym chiÅ„skim mamy: „sÅ‚owa muszÄ… być w zgodzie, muszÄ… odpowiadać”.Prawda (europejska) odpowiada np.: ok.30 amorficznych (nie uformowanych w jednÄ… semantycznÄ… caÅ‚ość).Nie ma sensu ogólnego, pewnego podstawowego sensu sÅ‚owa prawda.30 oddzielnych słów dotyczy prawdy semantycznej.2 [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]