Karol Wojtyla, Milosc i odpowiedzialnosc

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.] co z całą wyrazistością wyraża się w sumieniu [.].Właściwa i zupełnafunkcja sumienia polega na uzależnieniu czynu od prawdy" (Osoba i czyn s.162-183).14.[�] Dobro wspólne jest tu rozumiane z gruntu personalistycznie."Chodzi więc o prawdziwiepersonalistyczną strukturę ludzkiego bytowania we wspólnocie, do której człowiek przynależy.Dobro wspólne właśnie przez to jest dobrem wspólnoty, że stwarza w sensie aksjologicznymwarunki wspólnego bytowania, działanie zaś idzie w ślad za tym.Rzec można, iż dobro wspólnestanowi w porządku aksjologicznym o wspólnocie, o społeczeństwie czy społeczności.Każdą z nichokreślamy na podstawie dobra wspólnego, które jest jej właściwe.Działanie (operari) bierzemywówczas łącznie z bytowaniem (esse).Jednakże dobro wspólne sięga nade wszystko do dziedzinybytowania �wspólnie z innymi�.Samo działanie �wspólnie z innymi� nie ujawnia jeszcze w takiejpełni rzeczywistości dobra wspólnego, choć i tutaj ono musi zachodzić" (Osoba i czyn s.308-309).Por.Osoba: podmiot i wspólnota s.23.15.[�] Potraktowanemu tu dość pobieżnie zagadnieniu właściwej struktury wspólnoty międzyosobowejpoświęcił Autor ostatni rozdział książki Osoba i czyn ("Zarys teorii uczestnictwa" - s.285-326) orazartykuł Osoba: podmiot i wspólnota.16.[�] Wiadomo, że nie wystarcza jedynie chcieć drugiego afirmować, aby odnośny akt (życzliwości)był także czynem miłości.Trzeba nadto, by podjęty w intencji afirmowania drugiej osoby aktobiektywnie nadawał się do roli, jaką mu działający swą intencją wyznacza.O tym, czy się do tejroli nadaje czy nie nadaje, decyduje przedmiotowa struktura osoby-adresata.Dopiero jej trafnerozpoznanie i wzięcie pod uwagę w działaniu gwarantuje danemu aktowi znamię rzetelnego czynumiłości.Wadliwe rozpoznanie struktury osoby-adresata musi natomiast stać się zródłemmimowiednego, a następnie mimowolnego działania na jego szkodę.Jest ono tym bardziejniebezpieczne, że posługiwanie się drugim dokonuje się w tym przypadku w imię miłości.Działający nieświadomy jest jej pozoru, to chroni go od winy.Tym niemniej staje się sprawcą czynuanty-miłości z - miłości! Jedynie zdawanie sobie sprawy z możliwości zachodzenianiebezpieczeństwa takiej dezintegracji (emocjonalizacji) miłości prowadzić może skutecznie do jegowykluczenia.Por.Wstęp do I wydania, gdzie Autor formułuje postulat "wprowadzenia miłości domiłości".17.[�] Szerzej na temat relacji świadomość-emocje zob.: Osoba i czyn s.51-56, 258-275.18.[�] Utylitaryzm przeszedł od czasu jego twórców znaczną i złożoną ewolucję.J.Bentham i J.S.Millznani są przede wszystkim z tego, że propagowali stosowanie rachunku dóbr jako jedynie właściwejmetody rozstrzygania o moralnej wartości czynów.Na pytane jednak, jakie dobra winny byćmaksymalnie pomnożone, różni utylitaryści odpowiadają różnie.Wielu z nich nie podzielawłaściwego Benthamowi hedonistycznego utożsamiania dobra najwyższego (stanowiącego moralniezadany cel ludzkich dążeń) z przyjemnością (bonum delectabile); za dobro takie uznają oni szerzej ibardziej obiektywistycznie pojęty pożytek (bonum tiule).Nie brak dziś i takich, którzy uważają sięza utylitarystów, choć owo dobro - cel najwyższy - rozumieją personalistycznie: wszelką kalkulacjędóbr podporządkowują dobru (doskonałości, szczęściu) osoby, traktowanej zawsze przedewszystkim jako moralnie należny cel działania (bonum honestum).Również na pytanie, czyje dobronależy mieć na uwadze stosując rachunek dóbr, poszczególni utylitaryści odpowiadają różnie,preferując bądz różnie rozumianą (zależnie od odpowiedzi na poprzednie pytanie) korzyść własnąpodmiotu działania, bądz też korzyść wybranej grupy społecznej (grupą tą może być także przyszłepokolenie ludzkości, dla którego szczęścia winni się poświęcać - lub być poświęcani - ludzie żyjącydzisiaj), bądz wreszcie maksymalną korzyść maksymalnej liczby ludzi.Poniższa krytyka odnosi się do utylitaryzmu zarówno w jego wersji hedonistycznej, jak i każdejinnej, o ile ta dopuszcza traktowanie osoby ludzkiej instrumentalistycznie i redukcjonistycznie(chodzi o redukowanie osoby jako wartości do wartości funkcji, jakie osoba pełni, tj.do jej takiej lubinnej - niekoniecznie hedonistycznej -- przydatności).Krytyka ta nie dotyczy natomiastwspomnianej "personalistycznej" odmiany utylitaryzmu.Rachunek dóbr (którego zasadnicza idea nie jest zresztą obca tradycji tomistycznej: por.tamżeproblematykę ordo bonorum et caritatis) ma tym mniejsze praktyczne zastosowanie, im mniejzmysłowo pojmuje się dobro najwyższe, stanowiące miernik dóbr cząstkowych.Nic więc dziwnego,że pierwszą i niejako klasyczną odmianą utylitaryzmu był hedonizm.Szerokiego przedstawienia krytycznego utylitaryzmu dokonał Autor podczas wykładówprowadzonych w r.akad.1956/57 na Wydziale Filozoficznym KUL.Por.Zagadnienia normy iszczęścia (maszynopis - Zakład Etyki KUL).19.[�] Szersze określenie różnicy miedzy subiektywizmem a subiektywnością podano na s.138 oraz wOsobie i czynie s.56-60.20.[�] Chodzi tu o sprawiedliwość tzw.ścisłą (bo w szerokim, biblijnym znaczeniu "człowieksprawiedliwy" to tyle, co "człowiek dobrej woli").Sprawiedliwość ściśła wyznacza pewne minimumczyniące zadość czyjemuś uprawnieniu do określonych świadczeń osobowych lub rzeczowych.Skoro jednak miłość o ile jest prawdziwa, o tyle nie jest minimalistyczna, to świadczenia w tymścisłym sensie sprawiedliwe stanowią tylko podstawę i warunek pełnej międzyosobowej afirmacji.Por.Arystoteles.ENik VII 1-1955a 26; św.Tomasz.C.gent.III 130.Interpretacja popęduInstynkt czy popęd?W dotychczasowych rozważaniach staraliśmy się określić pozycją osoby jako podmiotu i przedmiotudziałań z uwagi na swoisty kontekst tychże działań, mianowicie kontekst seksualny.Fakt, że kobieta imężczyzna są osobami, nie zmienia w niczym faktu, że te osoby są kobietą i mężczyzną.Kontekst seksualnysprowadza się jednak nie tylko do "statycznej" odmienności płci, ale do realnego udziału w ludzkichdziałaniach dynamicznego pierwiastka, ściśle związanego z odmiennością płci u osób ludzkich.Czy mamygo nazywać instynktem czy popędem?Pytanie odnosi się do dwóch słów, które etymologicznie biorąc mają właściwie to samo znaczenie."Instynkt" bowiem pochodzi od łacińskiego instinguere, a to znaczy właśnie mniej więcej tyle co"popędzać".A zatem instynkt to tyle, co popęd [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pdf @ pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ download @ ebook

Pokrewne