[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Pracowici odważni i uczciwi, mają dostateczne przygotowanie intelektualne i wewnętrzną siłę, by dokonywać wyborów, które okazały się zbyt trudne dla ich poprzedników.Tak naprawdę wszelkie konflikty pomiędzy „młodymi” a „starymi” okazują się pozorne i wynikają nie tyle z rzeczywistych różnic, co z braku zrozumienia.Sterany i zgorzkniały w coraz trudniejszej walce o utrzymanie ziemi ojciec i syn przedstawiciel „powracającej fali” entuzjazmu patriotycznego i społecznictwa odkrywają wzajemną bliskość.Zakończenie powieści przynosi optymistyczne rozwiązanie - dochodzi nie tylko do odnowienia więzi duchowej między ojcem a synem, ale i ponownego pojednania między dworem a zaściankiem.Kult pracyWiększość haseł programowych polskiego pozytywizmu zawiera słowo „praca”: p r a c a organiczna, p r a c a u podstaw, p r a c a dla ludu i nad ludem.Według pisarzy i ideologów epoki praca jest głównym miernikiem wartości człowieka, jest wręcz wartością samą w sobie.„Ludu” w ścisłym znaczeniu tego słowa w Nad Niemnem właściwie prawie nie ma - bohaterowie powieści to przedstawiciele szlachty, choć schłopiałej i zaściankowej.I to właśnie szlachta, jako warstwa najbardziej świadoma i obciążona odpowiedzialnością za losy Polski powinna, według Orzeszkowej, docenić wartość konkretnej, fizycznej pracy, przynoszącej wymierne, istotne i sprawdzalne efekty.Rozumie to Witold, uczy się tego Justyna.Brak pracy jest jak choroba, niszcząca ciało i duszę, jałowiąca umysł, degradująca osobowość, obserwujemy to na przykładzie sporej grupy powieściowych postaci - Emilii, Teresy, Różyca, Zygmunta.Ale praca ma terapeutyczną wartość tylko wtedy, kiedy ma sens.Etos pracy - znowu wypada powołać się na Norwida - to działalność rozumna, sprawiająca radość, służąca konkretnym, pożytecznym celom.Nie jest nią jałowy i wyniszczający wysiłek Benedykta, ani też krzątanina Marty.Dopiero nowe pokolenie ma szansę przywrócić pracy jej prawdziwe znaczenie.PrzypisylH.Markiewicz, Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986, s.74.llTamże, s.74.llTamże, s.33.llJ.Krzyżanowski, Posłowie, w: E.Orzeszkowa, Nad Niemnem, Warszawa 1967, s.541.lŻycie i twórczośćGeneza powieściObraz społeczeństwa polskiego po powstaniu styczniowymStreszczenie powieściKompozycja powieści - dychotomie i paralelGłówni bohaterowie powieściWątki miłosneDyskusja między romantyzmem a pozytywizmemPostaci kobieceCzas i historia w interpretacji OrzeszkowejKult pracyPrzypisy [ Pobierz całość w formacie PDF ]