[ Pobierz całość w formacie PDF ]
."Nurt" jest jak gdyby wąską ścieżką między dwoma grożącymi nam niebezpieczeństwami - z jednej strony czyha na nas frustracja i groźba niepowodzenia, z drugiej zaś nuda i poczucie pustki.A my, jak Mojżesz prowadzący Żydów przez Morze Czerwone, idziemy sobie środkiem.Trudno nie zauważyć, że ta koncepcja szczęścia kryje w sobie pewien paradoks.Jak zauważył Michael Argyle, psycholog z Oxfordu, który prowadził podobne badania na grupach muzyków i sportowców, rodzaj aktywności dający ludziom największe zadowolenie jest też najbardziej stresujący.Poszukiwanie "nurtu" to droga do szczęścia dla ludzi, którzy nie stronią od ryzyka.Co, w końcu, decyduje o długofalowym sukcesie, mówi Argyle, to świadomość, że sam proces jest nieporównywanie ważniejszy od "obiektywnego" wyniku.I jeszcze jedno zastrzeżenie: jak przyznaje sam Csikszentmihalyi, opisane przez niego doznanie "optymalnego psychicznego doświadczenia" nie jest bynajmniej obce ludziom, których wolelibyśmy widzieć, jak smażą się w piekle - doznają go i sadyści, i włamywacze, i szulerzy i wszelkiego typu psychopaci.Oczywiście, fakt, że szczęście może być osiągnięte przez działania nieetyczne, budzi naszą moralną odrazę, a cały społeczny system wymiaru sprawiedliwości ma na celu, między innymi, zminimalizowanie tak uzyskanego szczęścia.Mówiąc o naukowej teorii szczęścia musimy jednak starać się spojrzeć na ludzką naturę chłodnym okiem i wstrzymać się, przynajmniej chwilowo, od moralnych osądów.Filozofowie nie mają tego obowiązku, a nawet, przeciwnie, rozważają ludzką kondycję w jej całokształcie.I stąd, w definicji Tatarkiewicza zawarte jest zastrzeżenie, które służyć może jako moralny zawór bezpieczeństwa.Szczęście jest takim stanem zadowolenia z życia, który ma nie tylko cechę trwałości, ale jest też "uzasadniony."W jaki sposób szczęście może być uzasadnione, przez kogo, i jakie niespodzianki mogą przytrafić się człowiekowi, którego poczucie szczęśliwości jest całkowicie nieuzasadnione, to już jednak filozoficzne pytania, na które nauka nie ma odpowiedzi [ Pobierz całość w formacie PDF ]