[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nie tyle bowiem ważna jest treść działań, ile sam sukces,prestiż czy możność imponowania innym, jakie działania te mogą dostarczyć1.Jak przejawia się to w życiu publicznym, walce o władzę, stylu rządzenia?Neurotyczny polityk współzawodniczy nie ze względu na idee i wartości, reprezentowane iobsługiwane przez siebie interesy społeczne oraz poważnie przez siebie traktowane programy(choć tak mu się wydaje), lecz ze względu na czcze ambicje, w dodatku źle ulokowane.Popisuje się i licytuje z innymi dla samej potrzeby wyróżnienia i wyeksponowania, jestzazdrosny o sprawy, które go nie dotyczą, osiągnięcia, których nie mógłby mieć sam i doktórych w ogóle nie aspirował.Wańkowicz powiada o takiej sytuacji: „Szewc zazdrościkanonikowi, że ten został prałatem”.Drugą cechą różniącą ambicję neurotyka od normalnego współzawodnictwa jest to, żeneurotyk nie tylko chce osiągnąć więcej niż inni czy odnosić większe sukcesy, ale chce takżebyć unikalny i wyjątkowy2.Ta dewiacja występuje nie tylko na poziomie indywidualnym, ale również jakopostawa zbiorowa.W tym drugim wypadku objawy są dobrze znane: pragnienie monopolu(np.na patriotyzm, rację stanu, status jedynego reformatora, jedynego partnera dla Zachodu).Zazdrość i uraza z powodu naruszenia tego monopolu.Nieprzyjmowanie do wiadomościmożliwości istnienia i potencjalnej równoprawności jakichkolwiek alternatywnych wariantówdziałania innymi środkami, sposobami i drogami w tym samym celu, zwłaszcza gdyby tomieli robić inni.Neurotyczny uczestnik polityki tylko formalnie i deklaratywnie uznaje, że naturalnewe współzawodnictwie jest istnienie rywali.W rzeczywistości zaś cierpi katusze z powodusamego ich istnienia, o ich sukcesach i przewagach, o konieczności pogodzenia się z ichprawem do wygranej już nie mówiąc.Sama w sobie obecność Innego, a tym bardziej jegostatus jako potencjalnego zmiennika, następcy lub kogoś wybranego w zastępstwie jest dlaniego nie tylko przykrością, frustracją, ale wręcz obrazą.Próbuje to zmienić, kierując sięjednak nie poczuciem rzeczywistości i zgodą na konieczność takiego czy innego podziałudóbr, do których aspiruje wielu, lecz poczuciem własnej niezłomności i nastawieniem nawyłączność.Albo mi ustąpicie całkowicie, albo ja w to nie gram.Lub gram wyłącznie w dąsyprimadonny.Trzecią cechą różniącą współzawodnictwo neurotyczne od normalnego jest elementwrogości, jaki charakteryzuje ambicje neurotyka, jego nastawienie, że „nikt poza mną niebędzie piękny, zdolny, nikomu poza mną nie może się udać”.Każde ostre współzawodnictwozawiera element wrogości, zwycięstwo jednego oznacza bowiem porażkę drugiego.Prawdęmówiąc, kultura, w której eksponuje się jednostkę, zmusza tak silnie do destrukcyjnegowspółzawodnictwa, że człowiek zastanawia się, na ile to dążenie do współzawodnictwamożna nazwać cechą neurotyczną.U neurotyka jednak element destrukcyjny przeważa nadkonstruktywnym; pokonanie innych, ich porażka jest dla niego ważniejsza niż własnezwycięstwo3.W zachowaniach polityków oznacza to zupełną reorientację pracy.Jej sensem zamiastrozwiązywania problemów społecznych staje się uniemożliwienie jakiegokolwiek sukcesurywalom.Nie może więc być tolerancji dla przykrych wprawdzie, ale dobrze służącychspołeczeństwu sukcesów i osiągnięć konkurenta.Pozostaje zwykłe politykierstwo albozupełnie prymitywna postawa psa ogrodnika (sam nie zje, lecz innemu nie pozwoli; jużprędzej zniszczy, by nikomu to nie służyło).A politykier łatwo znajdzie zastępcze rodzajesatysfakcji: burzenie zamku z piasku, gdy okazuje się, że miałby służyć innym;demonstracyjne okazywanie Schadenfreude - radości nie tylko z cudzych porażek i nieszczęść(nawet tych, które nie poprawiają sytuacji politykiera jako rywala, następcy czy zmiennika),ale również z klęsk zbiorowych wspólnych, jeśli tylko zdają się dowodem mojej racji,potwierdzeniem moich przestróg itd.- a nawet zapalczywa nadgorliwość.dywersanta iszkodnika, kiedy zaciekłość zaślepia (niech raczej wszystko sczeźnie, jeśli nie ma być moje).Inną formą reakcji na obecność i walory rywali jest eskapistyczny schematzachowania.Jest to taka osobliwa forma uczestnictwa, której treścią, sensem jest zamiaruniknięcia uczestnictwa, jeśli nie można zgarnąć wygranej, i niechęć do równoprawności lubprzewagi obrzydliwego rywala.W razie niepowodzenia dochodzi do infantylnej ewakuacji:zabieram swoje zabawki i już się nie bawię.Destrukcyjny charakter współzawodnictwa prowadzi u neurotyków do powstawaniaogromnej ilości lęku, co w rezultacie powoduje zupełne wycofanie się zewspółzawodnictwa4 [ Pobierz całość w formacie PDF ]