[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.BazyliII odnosił osobiste sukcesy wojenne, bo był wielkim wodzem a zwycięstwa zapewniały mu przywiązaniearmii, dzięki czemu mógł przeprowadzić niejedno ulepszenie, nie wywołując szemrania szeregów swoich.Podniósł wielce stan armii, lecz opierało się to li tylko na jego osobistym wpływie i skończyło się wraz zjego życiem.W roku 991 wypadły mu równocześnie dwie wojny: z Bułgarią i kalifatem w Syrii.Sam dowodzącna wschodzie, odnosił tam zwycięstwa, gdy tymczasem car Samuel dotarł przez Tessalię i Attykę aż podKorynt (w r.996), a Serbia uznała jego zwierzchnictwo.Dopiero gdy Bazyli mógł przerzucić się doEuropy, złamał Bułgarię w latach 1009-1014,  Bułgarobójca"23).Dobiły Bułgarię walki dynastyczne, aż wr.1018 ostatni car tej dynastii poległ pod Dyrrachium.Odtąd też wszyscy Serbowie podlegali na nowocesarstwu; w Belgradzie zbudowano cytadelę bizantyńską.Chorwacja nawet uznała pod królemKrzesimirem III protektorat bizantyński24).Obszar państwa bizantyńskiego był przeszło zdwojony, od Dunaju po Syrię, od Italii po Armenię zbezsprzeczną powagą na całym Wschodzie.W walce z tym wznowionym nagle mocarstwem ponosiłHenryk II w latach 1022 i 1023 takie klęski, iż Bazyli przywracał Wielką Grecję.Terytoria bizantyńskiesięgnęły poprzez Apulię aż po granice państwa kościelnego25).Bezskutecznie urządzał wyprawy do Włoch południowych, Konrad II (1024-1039) i równieżbezskutecznie starał się o rękę cesarzówny bizantyńskiej, Teodory, młodszej córki Konstantyna VIII.Starsza jej siostra, Zoe, miała osławić Bizancjum do najwyższego stopnia.Liczyła już 50 lat, kiedy ojcieckazał ją poślubić upatrzonemu na swego następcę prefektowi stolicy, Romanosowi Argyrosowi; aponieważ ten był żonaty, więc.bizantyńskie prawo małżeńskie zyskało nową instytucję: rozwód.WnetRomanos III (1028-34) zasiadł na tronie.Pragnąc naśladować Bazylego II, dowodził również osobiście wwojnie z islamem i utracił zdobycze tamtego cesarza.Oficjalnie panuje cesarzowa Zoe (1028-1050), która wyprawia rzeczy, wprawiające nawetCarogród w osłupienie.W zmowie ze swym nowym kochankiem, staje się w ciągu niespełna jednej dobywdową i powtórnie mężatką, mordując Romanosa, a poślubiając i ogłaszając cesarzem Michała IV (1034-1041).Powagę państwa ratował jedynie generał Maniakes, który ze strat Romanosa odzyskał Edessę, apotem w roku 1038, gdy Saraceni zajmowali Sycylię, odebrał im Syrakuzy.Lecz gdy zdobywał Palermo,odwołano go.Wnet stracono tam całą armię i stosunki we Włoszech przybrały obrót wręcz katastrofalnydla Bizancjum.Zaraz potem w roku 1040 wybucha powstanie bułgarskie, które wprawdzie stłumiono,lecz Serbia oderwała się wtenczas od cesarstwa26).Dwór Michała IV zajęty był wyłącznie intrygami osobistymi.W r.1040 utworzył się przeciwkoniemu spisek, na którego czele stali Michał Cerulariusz (Keirularios) i Jan Makrembolites (jegodziewierz).O Cerulariuszu świadczą wszystkie z
ródła, że przejęty był namiętną żądzą wywyższenia się iwładzy.Dwa zaś z
ródła (Psellos i Syli-22) Do tych objawów należy też zjazd gniez
nieński w r.1000.23) Przydomek za oślepienie 15.000 jeńców; lecz już przedtem wódz jego Uranos, przesłał do Carogrodu przeszło10.000 odciętych głów.D M 478, 479.24) Z 174.25) Z 176.26) Z 181. 231dzes) twierdzą, że chciał przywłaszczyć sobie tron.Cała niemal historia cesarstwa składa się zhistorii uzurpatorów; czemuż by Cerulariusz nie miał należeć do ich rzędu? Spisek wykryto, przywódcówuwięziono, Cerulariuszowi kazano się postrzyc.Odmówił zrazu.Wkrótce Makrembolites popełniłsamobójstwo, czy też został skrytobójczo zamordowany: spadł ze skały, czy też został zepchnięty izrzucony? Wydarzenie to wstrząsnęło Cerulariuszem i postrzygł się.Czy przejęty samobójstwemkrewniaka, którego był do spisku wciągnął, czy też chcąc uniknąć takiego samego mordu  tego już niktnie dojdzie.Niebawem zmarł Michał IV w roku 1041 (zapiszmy, że śmiercią naturalną) a Zoe adoptowałajego synowca Michała V, któremu.po kilku miesiącach publicznie wyłupiono oczy! Jak gdyby zaginęław Bizancjum wszelka myśl! Zanim sam zginął, nowy cesarz ułaskawił Cerulariusza.Jako mnich, nie mógłjuż próbować gry o tron27).Doznano też nowych ciosów we Włoszech południowych, gdzie w latach 1040 i 1041 powstałynowe niepodległe księstwa i hrabstwa normandzkie: Apulii i Awersy.Lecz równocześnie panuje zamęt w kurii papieskiej.Wprowadził go na nowo Konrad II,nawracający ostro do bezwzględnego cezaropapizmu.Przeciwko niemu wystąpiły po raz pierwszy miastalombardzkie, lecz pokonane zaświadczyły tylko, że na terenie włoskim odbywa się również walka dwóchcywilizacyj.Walczą antypowie, jednych wyganiają, drudzy rezygnują i znów rezygnacje swe odwołują, ażpowstał pomysł rozpaczliwy: ażeby zwolennik ruchu kluniackiego mógł posiąść tiarę, musiał ją kupić,gdy inaczej nie można.W ten sposób został papieżem w roku 1045 Grzegorz VI.Lecz nie zdało się to nanic, mimo całej osobistej zacności i uczoności tego papieża.Symonii nie było danym wydać skutkówdodatnich i cel nie uświęcił bynajmniej środków.Aż doszło do tego, iż było równocześnie trzech papieży.Ruch kluniacki odniósł wówczas właśnie wielki triumf, lecz zgoła inną drogą.Propagandaprzeciwko mście zdobywała sobie okręg po okręgu, diecezję po diecezji aż wreszcie w roku 1041 stanęławe Francji Treuga Dei.Był to pierwszy praktyczny przykład supremacji siły duchowej nad fizyczną,przykład dobrodziejstw, mogących spłynąć z przodownictwa Kościoła.Francja poczyna przodować przezswój Kościół.Szczególne bywają, dziwaczne nieraz powikłania idei z rzeczywistością, gdy idea chce się przebićpoprzez rzeczywistość, by się móc zrealizować.Urządza wyprawę rzymską drugi z Salijczyków, HenrykIII (1039-1056), strąca wszystkich trzech papieży [ Pobierz całość w formacie PDF ]