[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Składałasię z dwóch podstawowych typów okrętów: transpor-towych (fregaty i barki) oraz wojennych (galery), cho-ciaż te ostatnie nie odegrały szczególnej roli w żadnejfazie krucjaty.Nikt nie mógł ani nie odważył się przeciwstawićflocie o tak imponujących rozmiarach na otwartym mo-rzu, biorąc pod uwagę fakt że ponad 50 galer stanowiłowystarczającą siłę do zniechęcenia potencjalnego wro-ga.Można zatem powiedzieć, że galery tylko eskorto-wały i wspierały inne okręty, na których - jako więk-szych i wyższych - zamontowano  drabiny i ruchomemosty, służące do ataku na mury Konstantynopola.Iloma okrętami dysponowali sami krzyżowcy?W liście do Robina z Bailleul, hrabia Hugon z SaintePol mówi o 200 większych okrętach obecnych w Kon-stantynopolu.Autor Devastatio Constantinopolitana,odnosząc się do sytuacji w Wenecji, podaje do-kładniejszą liczbę: 40 fregat, 100 barek i 62 galery,czyli w sumie 202 statki.Również Niketas Choniates,który być może policzył z murów Konstantynopolaokręty przeciwnika, wymienia podobną liczbę: ponad70 fregat, 110 barek i 60 galer.Można więc przyjąć, żeflota transportująca krzyżowców była złożona z niecoponad 200 większych statków, włączając galery, nie li-cząc jednak mniejszych statków-baz, stanowiącychwsparcie floty.Jak wiemy od Villehardouina i z Gesta Innocentii,krzyżowcy, którzy przybyli do Wenecji w lecie 1202 r.,nie przekraczali jednej trzeciej przewidzianej liczby,natomiast Wenecjanie dotrzymali warunków umowy.Queller i Madden połączyli te dwie informacje, wysu-wając hipotezę o wykorzystaniu okrętów przez krzy-żowców proporcjonalnie do ich liczebności i doszli downiosku, że flota przygotowana przez Wenecjan liczyłaokoło 450 statków, bez galer.Jest to błędne obliczenie,z kilku powodów.Po pierwsze, żadne z
ródło nie mówio tak dużej liczbie okrętów.Po drugie, załoga podobnejfloty musiałaby liczyć więcej niż 20.000 ludzi, co sta-nowi liczbę trudną do przyjęcia.Ponadto, co stałoby sięz 300 okrętami, pozostawionymi w Wenecji? Gdyby teliczby były realne, mielibyśmy do czynienia z przypad-kiem gigantycznej  floty zjawy.Wreszcie, i to najbardziej mnie przekonuje, należypamiętać, że w 1202 r.krzyżowcy zobowiązali się dozapłacenia całej kwoty należnej Wenecji, obejmującejkoszty budowy, wyposażenia, uzbrojenia i wynajmuwszystkich okrętów potrzebnych do transportu uczest-ników krucjaty w liczbie określonej w kontrakciez 1201 r.Innymi słowy, czy krzyżowcy zgodziliby sięzapłacić za 450 okrętów, ich wyposażenie oraz zaopa-trzenie, żeby następnie wykorzystać z tego niewieleponad jedną trzecią? To tak jakby powiedzieć, że do-wódcy wyprawy byli nieudolni, co nie jest zgodnez prawdą.Podsumowując, możemy stwierdzić, że flota, którawypłynęła z Wenecji w paz
dzierniku 1202 r., odpowia-dała prawie całkowicie liczbie ustalonej w kontrakciez roku 1201.Prawie, ponieważ niektóre okręty zaraz powypłynięciu z portu osiadły na mieliz
nie, kilka innychczekało na spóz
nialskich, którzy nie dotarli do Wenecjina czas, a jeszcze inne może faktycznie stanowiły nad-wyżkę, chociaż z
ródła milczą na ten temat.Tak więckrzyżowcy podróżowali w miarę wygodnie.UczestnicyIlu ludzi brało udział w wyprawie krzyżowej? We-dług Villehardouina flota wenecka mogła przetranspor-tować trzykrotnie większą liczbę krzyżowców od tych,którzy zgromadzili się w Wenecji3.Przy założeniu, żeWenecjanie dotrzymali swoich zobowiązań i przygo-towali flotę obliczoną na 33.000 ludzi, liczbę krzyżow-ców obecnych na wybrzeżu Wenecji w lecie 1202 r.można ocenić na 11 12 tysięcy.Owa liczba zmniejszała się bądz
zwiększała w róż-nych momentach.Niektórzy uczestnicy krucjaty poprzybyciu do Wenecji zamiast udać się do Ziemi Z
wię-tej, zostali na miejscu, a inni woleli wrócić do domubądz
też zachorowali i przez jakiś czas przechodzili re-konwalescencję lub umarli4.Ponadto wielu krzy-żowców opuściło armię pod Zadarem oraz przy okazjiinnych napięć z dowódcami.Trzeba również pamiętaćo zmarłych i rannych w starciach między samymi krzy-żowcami (w 1202 r.pod Zadarem) i z przeciwnikamizewnętrznymi, przede wszystkim Grekami.Ale armiaotrzymywała też wsparcie: grupę Niemców przybyłychdo Wenecji na krótko przed wyjazdem, ludzi z orszakumłodego Aleksego, pojedynczych zbrojnych dołączają-cych się podczas podróży, a przede wszystkim wielułacinników z Konstantynopola, którzy wzmocnili jejszeregi po drugim pożarze miasta.Te ostatnie posiłkibyły tak znaczne, że autor Devastatio Constantinopoli-tana napisał: Et factus est ex omnibus unus exercitus.A zatem z ilu ludzi składała się niewenecka częśćarmii krzyżowej podczas drugiego oblężenia Konstan-tynopola? Biorąc pod uwagę powyższe uwagi, możemyszacować jej liczbę na 10 12 tysięcy zbrojnych.Natomiast niewiele można powiedzieć na tematstosunków liczbowych między różnymi rodzajamizbrojnych.Nie można twierdzić, że  złota reguła : 1rycerz na 2 żołnierzy i 4 piechurów została utrzymana,ponieważ nie mamy żadnego potwierdzenia liczb prze-widzianych w kontrakcie z 1201 r.Jaka mogła być, w porównaniu z rozmiarami armii,liczba krzyżowców, którzy dotarli do Ziemi Z
więtej?Według badań poświęconych  zapomnianej większo-ści krzyżowców z lat 1202 1204, z portów południo-wej Italii wypłynęło kilkuset, a być może tysiąc zbroj-nych.Do tego trzeba dodać krzyżowców za-okrętowanych w Marsylii i flotę flandryjską, a takżeinne mniejsze grupy.Niestety, w tym wypadku nie możemy podać do-kładnych liczb.Prawdopodobnie są to wielkości rzędusetek, ale nie tysięcy; podanie łącznej liczby żołnierzyi piechurów graniczyłoby z fantazją.Stąd, mimo opiniiVillehardouina o niestawieniu się w Wenecji  większo-ści pielgrzymów (co prowadziłoby do wniosku, że nakrucjatę wyruszyło około 15.000 ludzi), twierdzę, żeogólna liczba uczestników czwartej wyprawy, w głów-nej armii i w innych grupach, nie przekroczyła 50%szacunków, na podstawie których podpisano kontraktz Wenecją w 1201 r.To znaczy 15 16 tysięcy zbroj-nych, plus wspomniane już  posiłki nabyte przed do-tarciem do Konstantynopola [ Pobierz całość w formacie PDF ]