[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W żydowskich Salonikach działały też kołakobiet, stowarzyszenia syjonistyczne, kilka bibliotek i klubów młodzieżowych.Pod rządami Turków osmańskich %7łydom salonickim żyło się dobrze, ale zajęcie miastaprzez Grecję w 1912 roku pozbawiło ich sułtańskiej opieki, z której korzystali od 482 lat.Była totylko pierwsza z szeregu klęsk, które spadły na nich w ciągu następnego pokolenia.W 1917 rokustraszliwy pożar strawił dużą częśa
śródmieścia, w tym najgęściej zaludnione dzielniceżydowskie.Wskutek pożaru połowa ludności miasta, w tym 52 000 %7łydów, pozostała bez dachunad głową.Wiele instytucji, między innymi trzydzieści dwie synagogi (z 450 zwojami Tory),dziesięa
rabinicznych bibliotek, osiem szkół i pięa
jesziw, zostało zniszczonych, a inne poważnieucierpiały.%7łydom nie pozwolono wrócia
do swoich dawnych dzielnic w śródmieściu.Większośa
musiała wegetowaa
w  ponurych barakach albo budach z blachy na peryferiach miasta[48].Pasmo nieszczęśa
popchnęło %7łydów do masowej emigracji do Francji, Włoch, Amerykii Palestyny.W Paryżu zamożniejsi imigranci zamieszkali w Dziewiątej Dzielnicy, gdzie założylil Association Amicale des Isra�lites Saloniciens, a w 1932 roku otworzyli własną synagogę.Wielu emigrantów zrobiło karierę w nowym miejscu.Należała do nich rodzina młodego DanielaCarasso, który w 1929 roku przejął po śmierci ojca małą spółkę produkującą jogurty, Danone.Kiedy umierał w 2009 roku w wieku stu trzech lat, była to największa na świecie firmasprzedająca świeże produkty mleczne[49].W latach dwudziestych skład etniczny ludności Salonik bardzo się zmienił.Przyczynąbyła tak zwana wymiana ludności między Grecją a Turcją  a w rzeczywistości seriawzajemnych wysiedleń.Prawie wszyscy muzułmanie, włącznie z wszystkimi donmeńczykami(potomkami %7łydów, którzy w XVII wieku przeszli na islam, ale zachowali odrębną tożsamośa
),zostali wysiedleni do Turcji.Na ich miejsce przyjechało do miasta 150 000 Greków z Turcji.Napływ tak wielkiej masy ludzi spowodował przeludnienie, wzrost cen i bardzo pogorszyłstosunki między stałymi mieszkańcami a przybyszami.Nagle okazało się, że %7łydzi sąw Salonikach największą i najbardziej widoczną mniejszością.W atmosferze narastającegonacjonalizmu było jasne, że prędzej czy póz
niej zostaną zaatakowani przez ksenofobów.Wzorem wszystkich narodowych państw wschodniej Europy Grecja zamierzała położya
kres dominacji obcych żywiołów w handlu i kulturze, jak to wówczas nazywano.Chociażwiększośa
%7łydów otrzymała greckie obywatelstwo, nie uważano ich za Greków.Przedsiębiorstwa nie mogły już prowadzia
ksiąg rachunkowych w wybranym przez siebie języku.Statki greckie wpływające do portu zatrudniały tylko greckich dokerów, więc żydowskimpozostała obsługa statków zagranicznych armatorów.Ustawa z 1924 roku była wprostwymierzona w salonickich %7łydów, bo wymagała, aby sklepy, biura i fabryki zamykanow niedziele, i nie przewidywała żadnych wyjątków.Port też musiał przerywaa
pracę niew soboty, lecz w niedziele.Przymusowa hellenizacja pociągała za sobą przymusową laicyzację. Wszyscy mówią, że nie da się wyżya
, pracując pięa
dni w tygodniu  pisał jeden ze świadkówtamtych dni. Dokerzy i tragarze portowi, woz
nice, robotnicy w fabryce papierosów, właścicielesklepów, a nawet członkowie rodzin dajanim [sędziów sądów wyznaniowych] i rabini  wszyscyotwierają swoje interesy w sobotę lub idą tego dnia do pracy [50].W 1928 roku na mocy ustawy utworzono osobny okręg wyborczy dla obywateli Grecjipochodzenia żydowskiego; ten akt legislacyjnej dyskryminacji był czymś wyjątkowymw ówczesnej Europie.W grudniu tego samego roku powstało Stowarzyszenie %7łydowskichAsymilatorów.Dążyło ono do uchylenia wspomnianego prawa wyborczego i do ułożeniastosunków między %7łydami a chrześcijanami, występując przeciwko syjonizmowi i zachęcającżydowskie dzieci do uczenia się w greckich szkołach.Miejscowa prasa syjonistyczna nazwałastowarzyszenie  dziełem diabła i bezbożnym sojuszem  faubourgistes i je m en fichistes [51].Po upadku w 1933 roku rządu premiera Eleftheriosa Venizelosa, który przygotowałustawę o żydowskim okręgu wyborczym, została ona uchylona.Rozgniewany Venizelosoświadczył:  Grecy nie chcą, żeby %7łydzi wpływali na politykę helleńską.%7łydzi saloniccypostępują zgodnie z narodową polityką żydowską.Nie są Grekami i nie czują się nimi.Dlategonie powinni mieszaa
się do greckich spraw [52].Wszystkie szkoły żydowskie musiały zatrudnia
nauczycieli greki, aby uczniowie mogliopanowaa
biegle język narodowy.Spowodowało to wzrost napięcia.W tym czasie około połowyżydowskich dzieci chodziło do szkód należących do gminy, większośa
pozostałychdo francuskojęzycznych szkół Alliance.Podczas wizytacji w szkole talmud-tora w 1929 rokupaństwowy inspektor wytknął nauczycielowi greki w klasie czwartej, że uczniowie słabo mówiąpo grecku.Nauczyciel, przypuszczalnie nie-%7łyd, odpowiedział:  Trudno o lepsze wyniki,ponieważ ci %7łydzi lubią tylko język francuski i nie przykładają się do nauki greki.Inspektorwpadł w gniew i (po francusku) oświadczył, że to, co opowiada nauczyciel, to  ohydneoszczerstwo.Według niego przyczyna tkwiła nie w uczniach, lecz w nauczycielach greki, którzynie traktowali swojej pracy poważnie i często opuszczali lekcje.Z nielicznymi wyjątkami nieinteresowali się tym, co się dzieje w szkole, oprócz własnych lekcji, i wszystkie środkidyscyplinarne musieli stosowaa
wyłącznie żydowscy nauczyciele[53].W 1937 roku dyrektorżydowskiej szkoły należącej do gminy zażądał odwołania nauczyciela greki, twierdząc, że tenleni się, podważa autorytet nauczycieli języków francuskiego i hebrajskiego i  jest pozbawionywszelkiej zawodowej sumienności.Uczniowie niczego nie wynoszą z jego lekcji, a  nawetzapominają to, co umieli.Ponadto,  muszę też zauważya
, że pan Economides nas nie lubi (nenous aime pas)[54].Na początku lat trzydziestych greka stała się obowiązkowym językiem wykładowym [ Pobierz całość w formacie PDF ]