[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dys-kusja nad zakresem pojęć  profesja ,  profesjonalista ,  profesjonaliza-cja ma w literaturze przedmiotu długą tradycję61.58K.Wojtczak, Zawód i jego prawna reglamentacja., s.23.59Wykształcenie warunkuje dostęp do stałych dochodów, a poziom wykształceniaodzwierciedla się w poziomie dochodów.Wykształcenie jednocześnie pośrednio kształ-tuje pozostałe czynniki ważne dla tego statusu, czyli wybór miejsca zamieszkania i mo-delu rodziny.Por.J.A.Majcherek, Czynniki społecznego statusu i rozwarstwienia a poli-tyka społeczna, PS 1999, nr 7, s.1 3.60D.Rueschemeyer, Professional Autonomy and the Social Control of Expertise (w:)R.Dingwall, Ph.Lewis (eds.), The Sociology of the Professions.Lawyers, Doctors, andOthers, London 1983, s.38 58.Obecnie wyłoniły się dwa konkurencyjne etosy: profesjo-nalisty i tradycyjnego inteligenta.Szeroko por.H.Domański, Struktura społeczna,Warszawa 2004.61 W definicjach profesji zwraca się zwykle uwagę na następujące cechy: działaniamają jednocześnie charakter intelektualny i praktyczny, również przy wykorzystaniuumiejętności technicznych; umiejętność wykonywania działań profesjonalnych jestoparta na wiedzy, która może być przekazywana jedynie poprzez długotrwały proceskształcenia; członkowie grupy profesjonalnej muszą mieć poczucie przynależności dowyodrębnionej grupy, opartej na wspólnie wyznawanych wartościach oraz tworzyć siłę,skupiającą ich organizację; siłą motywującą członków profesji są altruizm i dążenie domaksymalizowania dobra społecznego , C.Włodarczyk, S.Poz
dzioch, Systemy zdrowot-ne., s.54.401.1.Zawód i czynniki kształtujące strukturę.Ważnymi kryteriami wyróżniającymi zawód są korzyści materialnei sytuacja materialna, stałość pracy62.Zawód daje prawo do określonej,uznawanej społecznie aktywności, jest zasadniczym elementem wymianyusług i świadczeń, praw i obowiązków63.Zawód jest jedną z podstaw zróżnicowania struktury społecznej,kształtuje poważanie społeczne, prestiż oraz pozycję społeczną.I.Reszke wskazuje, że najczęstszymi kryteriami poważania są: użytecz-ność społeczna zawodu, niezbędność i ważność jego funkcji, uciążliwośćpracy, odpowiedzialność i ryzyko zawodowe, ofiarność i poświęcenie,wykształcenie, fachowe umiejętności i osobiste kwalifikacje (powołanie,wysoka etyka itp.)64.A.Sarapata podkreśla, że prestiż jest  dobrą infor-macją o miejscu zawodu w społeczeństwie 65.Zmiany w zakresie pre-stiżu danego zawodu wynikają  najogólniej mówiąc  z rodzaju i hie-rarchii potrzeb, jakie odczuwa społeczeństwo oraz oceny roli poszcze-gólnych zawodów w zaspokajaniu tych potrzeb66.Cytowany autor wy-różnia prestiż67: a) osobisty  pochodzi od oceny indywidualnych cechjednostki znanej oceniającemu i występuje w grupach o przewadzewięzi osobistych; b) funkcjonalny  opiera się nie na ocenie indywidu-alnych cech jednostki, lecz na ocenie pozycji zajmowanej przez niąw hierarchii organizacyjnej; c) pozycyjny  nie opiera się na znajomościcech indywidualnych jednostki oraz na znajomości praw związanychz pozycją zajmowaną w organizacji, lecz jest wynikiem ocen zbiorowościoraz obowiązujących w nich skal wartości.Ważne jest także zwrócenie uwagi na problem relacji między pre-stiżem a pozycją społeczną.H.Domański i Z.Sawiński podkreślają,że prestiż to suma ocen psychologicznych odnoszonych do poszczegól-nych zawodów, natomiast pozycja społeczna  jest funkcją obiektywnychatrybutów położenia społecznego jednostki , to wypadkowa  ważnychatrybutów położenia społecznego, takich jak: dochody, władza wykształ-62J.%7łebrowski, Socjologiczne aspekty zawodu., s.27.63A.Sarapata, Zawód jako wyznacznik miejsca w społeczeństwie (w:) A.Sarapata(red.), Socjologia zawodów., s.144 i n.64I.Reszke, Prestiż społeczny a płeć, Wrocław 1984 r., także idem, O przydatności.65A.Sarapata, Zawód jako wyznacznik miejsca w społeczeństwie., s.147.66Ibidem, s.154; w opracowaniu W.Wesołowskiego (Prestiż zawodów  systemwartości  uwarstwienie społeczne (w:) A.Sarapata (red.), Socjologia zawodów., s.186i n.) podkreślono, że w hierarchii grup społeczno-zawodowych w Niemczech, Francji,Anglii i USA najwyższą pozycję zajmują zawody wolne.67A.Sarapata, Zawód jako wyznacznik miejsca w społeczeństwie., s.170 i n.41Rozdział 1.Pojęcie zawodu medycznegocenie, styl życia 68.Angielski socjolog D.Lockwood wyróżnił trzy wy-miary pozycji klasowej69: 1) sytuację rynkową ( wąsko rozumiana sytu-acja ekonomiczna, czyli z
ródło i wielość dochodów, stałość zatrudnieniai możliwości awansu ); 2) sytuację pracowniczą ( całość relacji społecz-nych wiązanych z pracą i zależnych od pozycji jednostki w podzialepracy ); 3) sytuację statusową ( pozycja jednostki w hierarchii prestiżuw społeczeństwie jako całości ).P [ Pobierz całość w formacie PDF ]