[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zresztą nie tylko sam Kallimach był naśladowany, bo percepcjaaleksandryjska w ogóle była silna.Uczniowie to byli, a nie ślepi naśladowcy i to uczniowie,którzy pod niejednym względem stanęli wyżej od nauczycieli swoich.Każdy z nich stara sięprzepędzić po kilka lat w Atenach i niemal każdy odbywa podróż po krajachhellenistycznych.Oni wszyscy są z greckiej szkoły; poezja rzymska tych czasów atoli nietylko stoi o całe niebo wyżej od aleksandryjskiej, lecz wykazuje liczne pierwiastki oryginalne.Ciekawsze to, że całe koło Mecenasa kształci się pomiędzy Grekami tylko estetycznie,nie nasiąkając jednak nic a nic hellenistycznością życia zbiorowego.Ani Sallustius! Nikt znich nie ma w sobie psychologii dworaka.Od Mecenasa przyjmują dary choćby największe,Wergilius korzysta chętnie z uczynności Mecenasa, za którego wstawiennictwem otrzymujeod rządu inny mająteczek ziemski (pod Nolą), przyjmuje po tym objawy osobistej życzliwościOctawiana-Augusta, który interesuje się pisaniem Eneidy (przez lat jedenaście); ale też natym koniec.Wergiliusz żyje między Neapolem a Atenami, z daleka od wszelkiej oficjalności;nie piastuje żadnej godności, nie posiada żadnego tytułu.Podobnież Horacjusz przyjmuje odMecenasa duży folwark sabiński z urządzeniami zbytkownymi, ale gdy imperator pragnie gomieć swym sekretarzem prywatnym  odmawia.W ich życiu prywatnym nie brak zwyczajów i obyczajów" wcale nie budujących, (sam Mecenas dawał zły przykład), leczwobec życia zbiorowego, są to charaktery mąż w męża.Trzymają się dumnie, uważają pióroza przynajmniej równe mieczowi i nie liczą się z tym, co o nich pomyślą w wysokich sferach;co więcej, mają roszczenia, żeby się tam liczono z nimi  i rzeczywiście doprowadzają dotego.Wytwarza się w tym kole poczucie ogromnej godności zawodu piśmienniczego azarazem odpowiedzialności  i powstaje poczucie zawodowej koleżeńskości.Oni czują sięrówni sobie.Warto to podkreślić, bo przecież pochodzili z różnych warstw.Sam Wergiliusz zojca chłopa i zduna wiejskiego, miał już 19 lat, kiedy jego zapadły kąt (Andes pod Mantuą)otrzymał w r.51 wraz z całą Gallią cisalpijską obywatelstwo rzymskie; przez całe życie byłsobie  facie rusticana"198).Horacjusz, Apulij-198) Ha 28-30, 39. 91czyk, syn wyzwoleńca (chociaż zamożnego), obcuje po koleżeńsku z innymipisarzami equitami, choćby z arystokratą Catullusem.%7łycie tych mężów, usuwających się od udziału w życiu publicznym staje się jednakpomimo to udziałem rzymskiego życia publicznego.Wzięli na siebie obserwację i krytykę,choćby wyrażaną nieraz tylko przez milczenie i usuwanie się, przez ignorowanie.Zrozumiałto ogół inteligencji rzymskiej doskonale.Literatura wytwarza opinię publiczną.Otodoniosłość ich zdolności i pracy.Bywali literaci w Rzymie dawno przed nimi, lecz onidopiero pierwsi stanowili grono, koło, środowisko, robiąc to świadomie.Na czym polega ich opozycyjność? Mecenas nie miał w sobie nic z republikanina;wszakżeż ani Brutus nie był republikaninem po starorzymsku! Wszyscy byli zgodni w tym, żena czele państwa musi stać jednostka, wyposażona w znaczną władzę.Kiedy Octawianpodejrzewał Liwiusza o niechęć do siebie, miał go za  pompejanina", lecz przenigdy zarepublikanina.Byli przeciwnikami Cezara, bo się bali doszczętnej orientalizacji.Nie uznawaliprawa mordu i grabieży.Ale też nie chcieli, żeby stolicę przenosić do Aleksandrii i ostrostanęli przeciw rozdziałowi na dwa państwa, zachodnie i wschodnie.Jak Wergiliusz rozumiałbitwę pod Actium wyraża to w opisie tarczy proroczej Eneasza: wyrzez
biono na niej, jakbogowie egipscy, zwłaszcza Anubis stugłowy, łaja Wenerę, Apollina i Minerwę: toć to walkaZachodu ze Wschodem! Powiedziano wnikliwie, że bez Actium nie byłoby Eneidy199), a toznaczy, że wielki poemat powstał z zamiaru przeciwstawienia się hellenistycznemuorientalizmowi.Dzieło to stało się narodowym poematem rzymskim, a któż mu nie przyzna tej cechy itej zasługi? według wszelkiego prawdopodobieństwa pisane było z tym zamiarem.Dotychczas za taki poemat uważano Q Enniusza  Annales", które opiewały dzieje rzymskieod Eneasza aż do czasów Scipiona Starszego (z którym poeta był zaprzyjaz
niony).Pozostałyz wielkiego poematu tylko fragmenty, a więc nie znamy jego treści moralnej, ujęciaprzedmiotu i tendencji.Czy Werglliusz zabrał się do Eneidy, żeby dać Rzymianom dzieło wlepszym języku i udoskonalonej formie? Czy też chodziło o tendencję ? Nie mogąc zestawiać,musimy pytanie to zostawić bez odpowiedzi.Może  Annales" nie były wcale dziełemtendencyjnym.Ale Eneida jest wybitnie tendencyjna! Osnuta na tym samym temacie, miałajednak następstwa zgoła odmienne.Jeżeli uczony niemiecki mógł nazwać Wergiliusza  Vaterdes Abendlandes"200), wyniknęło to stąd, że Eneida jest nawskroś antyhellenistyczna.Tam,gdzie za czasów Enniusza upatrywano wzory postępu, tam Wergiliusz i jego towarzyszeupatrują zacofanie, coś niższego wobec wysokiego poziomu ducha rzymskiego.Z pojęciem ojczyzny łączy się miłość języka ojczystego [ Pobierz całość w formacie PDF ]