[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ne: Herbenon favoris cirkonstancoj, kiujn li tre lerte sciis utiligi.Sed ni ne devas vidi en tiu katastrofo planon ma˛iavele elpensitan.—Tio, kio min plej mirigas, ne estas tiu anstataûigo de civila etato, çar verdire ¸i estas tre klarigebla, sed la maniero vere supera, per kiu nia amiko sciis eniri en la haû-ton de sia nova personeco.Oni ne povas nei, ke en tiu premeganta rolo Herbeno neniam montris iun ÿanceli¸on.—Kiam oni tre atente pripensas al tio, ¸i facile klari¸as.Fernando ricevis la konfidenciojn de Fradeko, kaj konis laû ¸iaj plej etaj detaloj ekzistadon malmulte plenan de okazintaîoj.La elstarantaj fari¸oj estas la heredo de la praonklo kaj la malamo de l’patro Fradeko: jen estas la solaj aferoj, kiujn ni povas kontroli.Pri la cetero, ¸i havas neniun gravecon.Tial ke iu el ni neniam konis, çu la veran Petron, çu iun el liaj amikoj (çar Fra-406ÇU LI?eLIBROdeko pasigis en Azio la plej gravan parton de sia vivado), Fernando povis rakonti pri tiu temo tion, kio venis en lia kapo, ne timante, ke oni lin kulpigos pro mensogo.Kaj ni çiuj scias, ke imago estas unu el liaj çefaj ecoj.—Sed tiuj voja¸oj, kiujn li rakontas detale, kiel homo, kiu vere vidis tion, pri kio li parolas.—Vi forgesas, diris Beatrico, ke mia edzo estas spertega en geografio.Mi memoras ankoraû la tagon, en kiu li mirigis voja¸anton, kiu estis trairinta la Pamiran mon-tegaron, parolante pri tiu regiono same kiel farus vera esploristo.—En tia aliformigo, la plej granda malfacileco trovi¸as certe en la komenca periodo.Post kelke da tempo, la masko, kiun oni almetas al sia viza¸o, estas tiel plene algluita al ¸i, ke ¸i anstataûas la viza¸on mem.La trom-panto fari¸as tiam sia propra trompito, kaj similas tiun Marseille’anon, kiu fine kredis mem la mensogojn de li elpensitajn.—Vi estas prava, respondis Maziero.Tamen mi rimarkis, ke depost kelke da tempo, Fernando iom post iom fari¸as pli kaj pli nesingardema.En komenco, li furio-zi¸is, kiam oni nomis lin Herbeno: nun li silenti¸as.La aludoj al lia estinteco, kiuj en la pasinta tempo lin kolerigis, nun lasas lin indiferenta: li ne respondas, ne ÿajnas kompreni, kaj afekte montras inercian sintenadon.Oni 407ÇU LI?eLIBROsentas, ke lia rolo lin lacegigas.Antaû kelkaj semajnoj li tiel plene ¸in forgesis, ke li vokis min: baptopatro.—Tio estas neebla! ekkriis Juliino.—Mi tion certigas.—Sed tiu preterlasita vorto estis vera konfeso.—Tia estis mia penso, respondis Maziero.Tio pruvas, ke la vera viza¸o krevigas la maskon kaj tra ¸i aperas.—Ha! rimarkigis Eduardo, kiel prava mi estis, kiam mi diris: ”Tian sekreton oni devas konfidi al neniu, eç al la plej intima amiko, eç al la virino la plej fervore ameg-ata.” Se Herbeno ne estus elirinta el sia iama diskreteco, neniam Re¸ino estus povinta lin duone perfidi tiel, kiel ÿi faris.Pro tio estu certaj, ke nun estas neutile demandi nian amikon pri tiu temo.Li sin butonumos en sia Fradeka personeco, kaj alligos sur sia viza¸o sian maskon laû pli mallar¸a maniero, ol li faris ¸is hodiaû.—Tamen rimarkigis Beatrico, necese estos, ke li plene eligu tiun maskon, kiam li konos la leteron de sinjoro Morno.—Mi esperas, respondis Klozelo, ke neniu el ni estos tiel nesingardema, ke li faros tian malprudentaîon.La situacio de nia kompatinda amiko estas jam tiel terura, ke ni estus riproçegindaj, se ni ¸in ankoraû pligravigus per nia malseriozeco.Çar li sin trovus çirkaûprenita en tiel nemalplektebla reto, ke eble la malespero ekkaptus lian animon kaj lin instigus al memmortigo.408ÇU LI?eLIBRO—Kial? demandis Beatrico timigita.—Tial ke la paperujeto, kiun Fernando prenis en la poÿo de lia kunulo ÿajne malviva, enhavis ne nur liajn familiaktojn sed plie liajn renttitolojn.En la tute speciala situacio, en kiu trovi¸is Herbeno, tiun ÿtelon faritan al kadavro oni povas senkulpigi, tial ke, se Fernando ne estus preninta tiujn monpaperojn, ili restus enabismi-gitaj por çiam en la profundegaîoj de l’glaciejo.Sed nun, tial ke la vera posedanto estas viva kaj premita de mizereco, la aspekto de la demando tute ÿan¸i¸as.Se ni montras al nia amiko la leteron de sinjoro Morno, ne nur ni lin devigos konfesi, ke li estas vere Fernando, sed samtempe ni lin devigos redoni al ¸ia vera posedanto la enhavon de l’paperujeto, t.e.la renttitolojn kaj la iden-tecajn paperojn, kiuj estas nune lia sola protektilo.Ni çiuj scias, ke Fernando estas tro profunde honesta por lasi en mizereco homon, kiun li estus rabinta: tia ÿtelo ÿajnus al nia amiko tiel malnoblega, ke li estus nekapabla ¸in plenumi.Do vi vidas, ke konigi al li la veron, estus lin îeti en la brakojn de l’ekzekutisto.Aûdante tiujn vortojn elparolitajn per vibranta voço, çiuj çeestantoj tremetis.—Sed, rimarkigis Beatrico, se ni ne parolas, tial ke ni scias la veron pri tiu punkto, estas ni tiuj, kiuj per nia silenti¸o fari¸as kulpaj je tiu malnobla ÿtelo, al kiu Eduardo aludas.409ÇU LI?eLIBRO—Vi estas prava, respondis la bankiero.Sed ni tre bone povas redoni al Fradeko lian rajtan posedaîon, ne farante al Fernando la plej malgrandan konfidencion.Kaj sidi¸inte antaû sia skribotablo, li verkis kelkajn linion.—Jen estas, li diris, mia respondo al sinjoro Morno: Estimata kolego,La sciigoj, kiujn vi donas pri via oficisto Petro Fradeko, havas grandegan valoron, kiel vi povos ¸in vidi en la venontaj linioj de tiu letero; kaj mi tre sincere vin dankas pro tiu konigo [ Pobierz całość w formacie PDF ]