[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ca"e pokolenie Amerykanów,ostrzegajà, jest wychowywane w wierze, Ýe  w"asnoÊç powinna byçá lawrence lessig á www.wsip.com.pl44 wolna kultura á  piractwo á wolna.Nie pora martwiç si´ o tatuaÝe czy kolczyki w róÝnych cz´-Êciach cia"a, gdy nasze dzieci stajà si´ z"odziejami!Bez wàtpienia  piractwo jest z"em, a piraci powinni byç karani.Jed-nak zanim wezwiemy katów, naleÝa"oby umieÊciç ide´  piractwa w pew-nym kontekÊcie.U sedna tego coraz cz´Êciej stosowanego poj´cia leÝy bo-wiem przeÊwiadczenie, które niemal na pewno jest b"´dne.Brzmi ono mniej wi´cej tak:TwórczoÊç ma wartoÊç.Za kaÝdym razem, gdy uÝywam cudzej twór-czoÊci, bior´ lub tworz´ na jej podstawie, pozbawiam autora czegoÊwartoÊciowego.Za kaÝdym razem, gdy bior´ coÊ wartoÊciowego odinnych, powinienem uzyskaç na to ich zgod´.Odebranie komuÊwartoÊciowego dobra bez jego zgody jest z"em.Jest formà piractwa.To poglàd silnie zakorzeniony w toczàcych si´ obecnie debatach.Ro-chelle Dreyfuss, profesor prawa z New York University, krytykuje to, co na-zywa teorià w"asnoÊci twórczej, opartà na idei, Ýe  istnienie wartoÊci ozna-2cza istnienie prawa.Zgodnie z tà ideà, jeÊli coÊ ma wartoÊç, to ktoÊ musimieç do niej prawo.Taka perspektywa sk"oni"a American Society of Com-posers, Authors and Publishers (ASCAP), organizacj´ chroniàcà prawakompozytorów, do pozwania Ýe’
skiej organizacji skautowskiej Girl Scouts,gdyÝ ta nie p"aci"a tantiem za piosenki, które dziewczynki Êpiewa"y przy3ogniskach.PoniewaÝ istnia"o  wartoÊciowe dobro (piosenki), wi´c musia-"o teÝ istnieç  prawo do niego , nawet jeÊli godzi"o ono w skautki.Z pewnoÊcià moÝna tak okreÊlaç sposób funkcjonowania w"asnoÊcitwórczej.MoÝna w ten sposób projektowaç system prawa chroniàcegojà.Jednak taka teoria w"asnoÊci twórczej, oparta na idei  istnienie war-toÊci oznacza istnienie prawa nigdy w Ameryce nie obowiàzywa"a, niezakorzeni"a si´ w naszym prawie.W naszej tradycji w"asnoÊç intelektualna jest instrumentem tworzà-cym podwaliny zasobnego w twórczy potencja" spo"ecze’
stwa, pozosta-je wi´c podporzàdkowana wartoÊci, jakà jest twórczoÊç.Trwajàca obecnie45debata ujmuje sprawy odwrotnie.Do tego stopnia zaj´liÊmy si´ ochronànarz´dzia, Ýe przestaliÊmy dbaç o samà wartoÊç.Nieporozumienie wynika z faktu, Ýe prawo nie czyni juÝ rozróÝnieniami´dzy powtórnym wydaniem cudzego utworu a jego przetwarzaniem, two-rzeniem na podstawie cudzych utworów.Prawo autorskie w chwili narodzindotyczy"o jedynie wydawania utworów.Dzisiaj reguluje oba przypadki.Przed nastaniem technologii internetu mylenie ze sobà obu sposo-bów uÝywania utworu nie mia"o wi´kszych konsekwencji.Ze wzgl´duna wysokie koszty publikowania, niemal wszystkie utwory by"y wyda-wane przez przedsi´biorców, zdolnych ponosiç ci´Ýary nak"adane przezprawo autorskie.Ot, kolejny koszt prowadzenia biznesu.Wraz z narodzinami internetu znik"y owe naturalne granice zasi´gustosowania prawa.Obecnie prawo kontroluje juÝ nie tylko twórczoÊçtwórców komercyjnych, ale w gruncie rzeczy kaÝdà twórczoÊç.Zasi´g pra-wa nie mia"by wi´kszego znaczenia, gdyby prawo autorskie regulowa"o je-dynie  kopiowanie.Jednak, gdy regulacje prawne osiàgajà równie szero-ki, a zarazem mglisty zasi´g, jak to ma miejsce obecnie, poszerzanie tegozasi´gu zaczyna mieç znaczenie.W chwili obecnej, obciàÝenia wynikajàcez praw autorskich sà o wiele wyÝsze niÝ jakikolwiek poczàtkowy zysk.Jestto regu"à w przypadku twórczoÊci niekomercyjnej, a coraz cz´Êciej takÝekomercyjnej.W kolejnych rozdzia"ach stanie si´ jasne, Ýe rola prawa corazrzadziej polega na wspieraniu twórczoÊci, a coraz cz´Êciej na ochronie kon-kretnych sektorów gospodarki przed konkurencjà.W chwili, gdy techno-logie cyfrowe mog"yby spowodowaç niesamowity rozkwit twórczoÊci ko-mercyjnej i niekomercyjnej, prawo ogranicza jà poprzez ob"àka’
czoskomplikowane i niejasne regu"y oraz groêb´ nieprzyzwoicie surowychkar.Byç moÝe jesteÊmy Êwiadkami powstawania  klasy twórczej , jak to4okreÊli" Richard Florida.Niestety, jesteÊmy teÝ Êwiadkami nadzwyczajne-go wzrostu regulacji dzia"alnoÊci tejÝe klasy.Sà to ograniczenia, które nie przystajà do naszej tradycji.PowinniÊmy za-czàç od zrozumienia jej i od umieszczenia w odpowiednim kontekÊciewspó"czesnych bitew toczàcych si´ o zachowania okreÊlane jako  piractwo.á lawrence lessig á www.wsip.com.plRozdziaÅ‚ pierwszy: TwórcyW 1928 roku narodzi" si´ nowy bohater kreskówek.Wczesna wersjaMyszki Miki zadebiutowa"a w maju owego roku w Plane Crazy, niemymfilmie, który szybko okaza" si´ finansowà klapà.W listopadzie tego rokuw Colony Theater w Nowym Jorku odby"a si´ premiera Parowca Williego(Steamboat Willie), pierwszej dystrybuowanej na masowà skal´ kresków-ki ze zsynchronizowanym dêwi´kiem.Zagra"a w niej postaç, która z cza-sem sta"a si´ Myszkà Miki.Pierwszym filmem ze zsynchronizowanym dêwi´kiem by" wyprodu-kowany rok wczeÊniej Âpiewak Jazzbandu [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]