[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Choroby serca i nowotwory znalazły się po roku1940 na pierwszym i drugim miejscu wśród przyczyn śmierci i ich usytuowanie nie zmieniłosię.Za główny powód tej zmiany uważa się większy odsetek ludzi powyżej pięćdziesiątego110roku życia, ale niektórzy nie zgadzają się z tym stanowiskiem, wskazując w zamian na dietę iczynniki środowiskowe.Należy zwrócić uwagę, że od 1900 roku zasadniczej zmianie uległykoncepcje służące ustalaniu głównych przyczyn zgonów.To, co na przełomie wiekówpierwotnie określano ogólnie jako  wewnątrzczaszkowe wylewy pochodzenianaczyniowego", przekształciło się w latach sześćdziesiątych w  wylewy naczyniowe zeskutkami dla centralnego układu nerwowego", a od tamtego czasu przyjęło nazwę  chorobymózgowo-naczyniowe".Takie zmiany to coś więcej niż chwilowe trendy.Są one wyrazemzmian poglądów naukowych na dane schorzenie.Uważa się, że w krajach o wysokiej zapadalności na chorobę wieńcową, jak Wielka Brytania iStany Zjednoczone, około dwóch trzecich populacji po trzydziestym piątym roku życia mazwężone tętnice wieńcowe, chociaż nie na tyle, aby elektrokar-Parametry ryzyka165Zob.John Urquhart, Klaus Heilmann, Risk Watch, rozdz.4.diogram wykazał konkretne symptomy lub zmiany patologiczne.Każdego roku wprzybliżeniu jedna osoba na osiemdziesiąt w wieku trzydziestu pięciu lat ma zawał serca, aletylko niewielki procent tych przypadków kończy się zgonem.Choroby serca występujączęściej u mężczyzn niż u kobiet, chociaż ta różnica zmniejsza się.W Stanach Zjednoczonychi jeszcze w jednym czy w dwóch krajach, po systematycznym wzroście przez wiele lat,odsetek zgonów wywołanych przez chorobę wieńcową zaczął spadać.Przyczyny tegozjawiska są przedmiotem ożywionej dyskusji.Mogą do nich należeć zmiany sposobuodżywiania się, poprawa bezpośredniej pomocy medycznej, ograniczenie liczby palaczy lubwzrost liczby osób dorosłych regularnie wykonujących ćwiczenia fizyczne.Panujepowszechna zgoda co do tego, że różne elementy stylu życia mają silny wpływ na ryzykochorób serca.Na poparcie tego poglądu istnieje wiele danych porównawczych.Japonia manajniższy spośród wszystkich krajów przemysłowych wskaz
nik zachorowań na chorobęwieńcową.Jednak zapadalność na tę chorobę dzieci i wnuków japońskich imigrantów wStanach Zjednoczonych jest taka jak w USA, a nie w Japonii.Ale to, jaki wpływ na etiologięchorób serca ma, w porównaniu z innymi elementami stylu życia, dieta, nie jest całkiemjasne.Na przykład Francja ma niski wskaz
nik zachorowań na chorobę wieńcową, mimo żedieta Francuzów jest bogata w substancje, które, zgodnie z aktualną wiedzą, ją wywołują.Rak nie jest jednolitą jednostką chorobową, przynajmniej jeśli chodzi o związane z nimryzyko zgonu.Począwszy od przełomu wieku różne postacie chorób nowotworowych różniesię rozwijały.Wskaz
nik zgonów na raka płuc zaczął systematycznie wzrastać od 1930 roku, ajego utrzymującą się tendencję wzrostową można tłumaczyć odsuniętymi w czasie skutkamiszeroko rozpowszechnionego aż do póz
nych lat sześćdziesiątych palenia.Z drugiej jednakstrony nastąpił166IV.Los, ryzyko i bezpieczeństwo111Parametry ryzyka167stopniowy spadek zachorowań na inne nowotwory.Wśród ekspertów panuje rozbieżnośćzdań co do przyczyn tego stanu rzeczy.Ich opinie co do tego, czy i w jakim stopniu dieta iczynniki środowiskowe wywołują te choroby, również są podzielone.Regularna i szczegółowa kontrola czynników ryzyka zdrowotnego stanowi doskonałyprzykład nie tylko rutynowej refleksyjności wobec zewnętrznych czynników zagrożenia, alewspółoddziaływania systemów eksperckich i zachowań laików w stosunku do czynnikówryzyka.Specjaliści w dziedzinie medycyny i inni naukowcy dostarczają materiałów, napodstawie których badany jest rozkład ryzyka.Ale rozkład ryzyka nie pozostaje już wyłącznądomeną ekspertów.Ogół populacji jest tego, choćby tylko z grubsza, świadomy, a medycyna iinne dyscypliny rzeczywiście starają się udostępniać laikom swoje odkrycia.Ich odbiórwpływa na style życia w całej populacji, chociaż zmiany wzorów zachowań zależą zazwyczajod przynależności klasowej, przy czym profesjonaliści i grupy wysoko wykształconepodejmują je chętniej.Jednakże stanowisko ekspertów -jeżeli w ogóle można tu mówić ojakimś jednolitym stanowisku - może nagle ulec zmianie, nawet jeżeli uprzednio postulowanezmiany w obrębie stylów życia zostały już poczynione.Niektórzy pamiętają być może, żepalenie było kiedyś zalecane przez pewne środowiska ekspertów jako środek odprężający, ażeby mieć zdrowe ciało, należało jeść krwiste mięso, masło i śmietanę.Pojęcia i terminy medyczne zmieniają się, w miarę jak poszczególne teorie są poddawanerewizji i odrzucane.Co więcej, w obrębie profesji medycznej w każdej kwestii panujeznaczna, niekiedy radykalna rozbieżność zdań co do czynników ryzyka oraz etiologiigłównych chorób zagrażających życiu.Są też specjaliści - znajdującej coraz większe uznanieortodoksyjnych środowisk - medycyny alternatywnej, którzy, nawetw przypadku tak poważnych schorzeń, jak choroba wieńcowa i rak, podważają co bardziejugruntowane poglądy.Ocena ryzyka utraty zdrowia zależy w dużej mierze od tego, kto wtych dysputach  ma rację", bo o ile rozkład ryzyka dla określonego punktu w czasie wyglądana obiektywny, interpretacja ryzyka, na które jest narażona jednostka lub grupa, zależy odtego, czy nastąpią zmiany stylu życia oraz czy będą one oparte na miarodajnych założeniach.Raz ustanowiony fragment stylu życia, powiedzmy, określony sposób odżywiania się, możebyć odporny na modyfikacje, bo najpewniej ulegnie integracji z innymi wymiaramiaktywności danej osoby.Wszystkie te rozważania przyczyniają się do refleksyjnegoprzyjmowania zapośredniczonych przez systemy abstrakcyjne parametrów ryzyka [ Pobierz całość w formacie PDF ]