[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wymienionewłaściwości człowieka są przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych,zaliczanych do nauk medycznych, technicznych, organizacyjno-ekonomicznych i społecznych.Badania prowadzone w ramach tych dyscyplinsą podporządkowane zazwyczaj własnym celom i mają najczęściej charakterpoznawczy1.Ergonomia jako nauka interdyscyplinarna korzysta z wynikówmetody badawczebadań i metod stosowanych przez wymienione wyżej nauki.Podstawyteoretyczne w tej dziedzinie wnieśli do ergonomii specjaliści nauk oczłowieku (fizjologia pracy, psychologia inżynieryjna itp.)2.Pozwoliło to naopracowanie przykładowo metod mierzenia wydatku energetycznego(fizjologia pracy), uwzględnienie metod pozwalających na dokonaniepomiaru obciążenia organizmu podczas1Por.J.Kania, Metody ergonomiczne, PWE, Warszawa 1980 s.9.2Kryterium dojrzałości danej dyscypliny naukowej jest dysponowanie własnymimetodami badawczymi.Stworzenie odpowiedniej aparatury badawczej jest szczególnietrudne w przypadku przejścia od metod multidya-cyplinamych do jednej lub kilku metodinterdyscyplinarnych.Rozwój ergonomii stworzył zapotrzebowanie na opracowanie tegorodzaju metod badawczych.245pracy  podział procesu pracy na trzy fazy (fizjologia i psychologia pracy)3.Ze względu na dużą liczbę metod badawczych dokonano selekcji przy ichdoborze.Za kryterium wyboru przyjęto możliwości zastosowaniaposzczególnych metod i technik w warunkach zakładów pracy.Zostały więcpominięte metody wymagające specjalnej aparatury badawczej, możliwej dowykorzystania wyłącznie w laboratoriach naukowych.Opisywane metody itechniki są proste w zastosowaniu i nie nastręczają poważniejszychtrudności ergonomistom posiadającym wykształcenie techniczne,metodyczne czy psychologiczne, zatrudnionym w zakładach pracy.Częśćklasyfikacjametod i technik badawczych należy traktować jako alternatywne przymetodrozwiązywaniu konkretnych problemów.ergonomicznychMetody badawcze przedstawiono według kryterium celu, jakiemu służąuzyskane z badań wyniki.Na tej podstawie otrzymano pięć grup ogólnych, aw każdej z nich wyodrębniono metody szczegółowe (por.tab.39):1) Zebranie danych na potrzeby projektowania systemów człowiek maszyna: somatograficzna metoda zbierania danych, wzory matematyczno-empiryczne stosowane w badaniachempirycznych, modele formalne, eksperymenty loboratoryjne.2) Ocena maszyn i stanowisk w warunkach ich eksploatacji: arkusze obserwacyjne, wywiady kierowane z pracownikami, szacunkowo-analityczna metoda oceny przebiegu procesu pracy ijej wyników.3) Ocena fizycznej uciążliwości pracy: pomiar obciążenia fizycznego, badanie zmęczenia na podstawie analizy wyników pracy.4) Ocena psychicznej uciążliwości pracy: badanie obciążenia psychicznego ogólną sytuacją, badanie obciążenia psychicznego nadmiarem informacji.3W ergonomii mamy przeważnie do czynienia z jednoJyscyplluamoscią lubwielodyscyplinamością, natomiast interdyscyplinarne metody badawcze pojawiają się rzadko.Niewiele informacji na ich temat ogłasza się w opracowaniach związanych z projektowaniem ikonstrukcją pojazdów kosmicznych.246Tabela 39.Metody i techniki w badaniach ergonomicznych  klasyfikacja i wzajemnepowiązania*Cel, jakiemu służą uzyskane z badań wyniki:zbieranie ocena ocena ocena OcenaErgonomiczne metody i Klasa danych na maszyn i fizycznej psychicz- fizyczno-technild badawcze trudno potrzeby stanowisk uciążli- nej uciąż-chemi-ści projekto- pracy wości liwościcznejwania podczas pracy pracyskładni-systemów ich eks-kówczłowiek ploatacjiśrodowi--maszynaska pracyCA CB CC CD CEl 2 3 4 5 6 7Arkusze obserwacyjne: II x arkusz ergonomicznej xoceny maszyn i urządzeń chronocyklograila x ergonomiczna lista kontrol xna do oceny maszyn istanowisk pracyBadania obciążenia U xpsychicznegonadmiarem informacji: szacunkowa ocena xobciążenia psychicznegoinformacjamix testy do oceny zmian wpoziomie koncentracjiuwagi pod wpływempracy umysłowej wzory matematyczne do xoceny ilości informacjiodebranej przez człowiekaBadania obciążenia III xpsychicznego ogólną sytuacją: analiza reakcji człowieka xna sytuacje stresoweBadania zmęczenia na podsta- III xwie analizy wyników pracy: analiza indywidualnych xwahań wydajności pracy tremometria x247cd.tab.39l 2 3 4 5 6 7Badania zmian biologicznych II xpowstałych na skutek oddziaływaniaśrodowiska pracy: audiometria x badania lekarskie x pomiar potu wydzielanego xz organizmu testy biochemiczne xDozymetryczna ocena środo II xwiska pracy: dozymetryczna ocena xdrgań mechanicznych dozymetryczna ocena ha xłasu dozymetryczna ocena na xrażenia zawodowego pyłami dozymetryczna ocena oś xwietlenia w miejscu pracy dozymetryczna ocena sub xstancji toksycznych pomiar składników mikro xklimatu wyznaczanie temperatury xefektywnejEksperymenty laboratoryjne: III x dynamometria x eksperymentalne badanie xczasów reakcji eksperymentalne badanie xdokładności ruchów eksperymentalne badanie xoperacji śledzenia eksperymentalne badanie xtechistoskopowe ergonometria x okulografla xModele formalne: III x modele statystyczne x modele strukturalne x248cd.lab, 39l 2 3 4 5 6 7Pomiar obciążenia fizycznego II x- chronometrażowo-tabelaryczna xtechnika wydatków energetycznych pomiar częstości tętna x pomiar odnowy tętna x pomiar wentylacji płuc x szacunkowa metoda obciążenia xstatycznego szacunkowa ocena uciążliwości xpracy wynikającaz monotypowości ruchówroboczych- technika kalorymetrii pośredniej xSoinutogruficzna metoda zbierania II xdanych: graficzne wyznaczanie obszarów xpracy fantomy do kształtowania xwymiarów, stanowisk pracy ankietowanie xSzacunkowo-analityczna metoda II xoceny przebiegu procesupracy i jej wyników: kwestionariusz do badania xprzyczyn wypadków przypracy statystyczna analiza wypadków xprzy pracy szacunkowa ocena zagrożeń xwypadkowych ustalenie miejsca błędu xw przebiegu procesów infor-macyjno-decyzyjnych i wykonawczych249cd.tab [ Pobierz całość w formacie PDF ]