Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Fakt oddziały�wania Ruchu w dziedzinie aktywności społecznej i kulturo�wej, wydaje się nie mniej ważny niż to, że kontestacja sta�ła się w pewnym momencie politycznego napięcia ruchemmasowym.Przedstawieniu tych niewymiernych form od�działywania kontestacyjnych wartości i poglądów poświę�cona będzie część następna.II.ZAKWESTIONOWANIE KULTURY1.KULTURA I POLITYKAKontestacja kultury obejmuje nurty działania wielorakiew swych zewnętrznych manifestacjach i w nierównymstopniu radykalne.Mimo tych różnic, ruch jako całość dą�ży do całkowitej zmiany, przebiegając zawsze przez te sa�nie etapy: od świadomości rozdzwięku między osobowościąi kulturą, zdemaskowania represywnej integracji, sztucz�nie likwidującej ten pogłębiający się dystans, poprzez de�kompozycje obrazów świata, systemów komunikacji, wzo�rów zachowań, do nowej pozytywnej integracji, realizują�cej się w rewolucyjnej wspólnocie", która dokonując stalewyborów wartości ma przywrócić jedność subiektywnegoi obiektywnego świata.Jak każdy ruch społeczny w fazie poszukiwania własnegooblicza, kontestacja dostarcza wielu przykładów rozdzwię�ku między uzewnętrznioną samowiedzą a faktycznym zna�czeniem społeczno-kulturowym podejmowanych działań.Wbrew dążeniom kontestatorów do odrzucenia kultury wewszystkich jej aspektach, kontestacja jest zjawiskiem kul�turowym charakterystycznym dla tej właśnie kultury, któ�ra podlega zakwestionowaniu.W ruchu tym występująobok siebie tendencje umiarkowane, ograniczające się dokrytyki wybranych elementów współczesności lub też gło�szące przekonanie, iż wystarczy samo odsłonięcie mechaniz�mów represji, bez zmiany całego systemu społecznego, byalienacja została zniesiona.Występują także tendencjeskrajnie radykalne, kwestionujące nie tylko kulturę zasta�ną, lecz wszelki system mediacji symbolicznej, który nale�ży zniszczyć, by urzeczywistnić ideę nieupośrednionegokontaktu człowieka ze światem, lub też głoszące hasła cał�kowitego odrzucenia kulturowej przeszłości, stanowiącej103przeszkodę, utrudniającą budowę nowego społeczeństwa.Obydwa te wątki: zniesienia kultury w ogóle jako syste�mu pośrednictwa i zaczynania wszystkiego od nowa", po�wracają uporczywie w różnych momentach historycznych,w okresach napięć i kryzysów, powracają mimo swej oczy�wistej irracjonalności, niemożliwości osiągnięcia założonychcelów.Tendencje umiarkowane i skrajnie radykalne niesą jednak wcale dominujące w kontestacyjnej refleksjinad kulturą.W wielu wypowiedziach poszukuje się świa�domie przejścia od diagnozy sytuacji do jej zmiany, odzniesienia istniejącego stanu rzeczy do tworzenia nowychwartości.Ruch jako całość nie zatrzymuje się na żadnymz wymienionych etapów.Kontestacja kultury jest więcjednocześnie jej odrzuceniem i reinterpretacją, a także two�rzeniem kultury nowej, wykraczającej poza zastane syste�my komunikacji i rodzaje ekspresji.Punktem wyjścia ruchu ku nowej kulturze jest osiągnię�cie świadomości własnego położenia wewnątrz układu: państwo kultura społeczeństwo".Na tym pierwszymetapie następuje odsłonięcie mechanizmów represywnejintegracji i próba wyjścia poza nie.Diagnozy i opisy sy�tuacji w kategoriach najbardziej ogólnych zajmują w pi�smach kontestacyjnych równie wiele miejsca, jak krytykawyodrębnionych aspektów kulturowej alienacji, jakiej pod�lega współczesny człowiek.Zakwestionowanie kultury za�stanej towarzyszyło zawsze dążeniom do rewolucyjnejzmiany.Jednak w chwili obecnej kultura w szerokim zna�czeniu zajmuje inne miejsce w całości historycznego sys�temu działania" 1 Dlatego właśnie zbuntowana młodzież,atakując kulturę, spodziewa się zachwiania równowagi ca�łego systemu.W społeczeństwie represywnej integracji,gdzie kultura jest narzędziem polityki, nie da się stworzyć kulturowego azylu" uwolnionego od presji systemu.Nierozdzielność polityki i kultury uznana została za faktnieodwracalny.Dążenia ruchu nie kierują się więc ku uwol�nieniu kultury od dominacji ekonomii i zinstytucjonalizowa�nej władzy oraz zagwarantowania w przyszłości jej auto�nomii, lecz ku zastąpieniu jednego zintegrowanego systemu1A.Touraine, Production de la soci�t�, Paris 1973, s.533.Na his�toryczny system działania składa się typ wiedzy i poznania, typ aku�mulacji i model kultury determinujący kierunki i sposoby społecznegodziałania.104upolitycznionej kultury i uwarunkowanej kulturowo poli�tyki innym systemem.Upolitycznionej kulturze burżua-zyjnej przeciwstawia więc młodzież równie upolitycznioną rewolucyjną" kulturę kontestacji.O ile stopienie się po�lityki i kultury w ramach autorytarnego społeczeństwaProwadzi do tego, że ludzie funkcjonują w systemie pojęć,zgodnie z którymi wszelka zmiana istniejącego stanu jestczymś nieracjonalnym, polityzacja kultury w ramach ruchukontestacji prowadzi do utrwalenia świadomości, że jedy-nie racjonalnym sposobem istnienia jest dążenie do rewo�lucyjnej zmiany.Atak na kulturę, nawet w jej najbardziejneutralnych politycznie przejawach, jest traktowany jakojedna z form walki politycznej.W świecie przyszłym i jużrealizowanym przez zaangażowanych w zmianę kulturykontestatorów znika również opozycja między rzeczywistoś�cią wyobrażoną i realnie przeżywaną, a utożsamienie war�tości i faktu staje się obowiązującą regułą myślenia.Niebezpieczeństwa i skutki polityzacji kultury we współ�czesnym społeczeństwie to temat rozwijany szeroko nietylko wewnątrz ruchu.Temat ten nie jest odkryciem kon-testatorów lat sześćdziesiątych.Podjęli oni świadomie bądznieświadomie wątki krytyki społecznej, ukształtowanej wkręgu socjologów szkoły frankfurckiej, spośród którychnajwiększą popularność zyskały ostatnio pisma HerbertaMareusego.Wedle Marcusego2 represywna integracjakultury polega na zatarciu granic między kulturą a cywili�zacją, różnymi dziedzinami kultury, ideami pobudzającymispołeczną aktywność a otaczającą codziennością.Taka in�tegracja likwiduje świadomość możliwości stworzenia in�nego świata niż ten, w którym żyjemy, a tym samym pod�porządkowuje ludzi zastanym wartościom i wzorom utrwa�lającym obiektywnie istniejące niesprawiedliwości i kon�flikty społeczne.Należy więc odsłonić mechanizmy współ�działania polityki i kultury, ukazując sprzeczności międzynajwyższymi, uniwersalnymi wartościami a ich wcieleniemw instytucjonalne i społeczne formy cywilizacji. Ponowneokreślenie sensu kultury oznacza emancypację myśli, ba�dań, kształcenia i studiów w stosunku do istniejących po�jęć i systemów wartości, a tym samym wypracowanie no-2Zob.we Wstępie publikacje poświęcone szerszej analizie poglą�dów tego autora.105.wych metod i pojęć, zdolnych przekroczyć ramy faktówi wartości ustabilizowanych [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pdf @ pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ download @ ebook

Pokrewne